भारतीय संविधानातील दुरुस्त्या

जानेवारी २६ १९५० भारतीय संविधान अमलात आल्यापासून इ.स.२००५ सालापर्यंत यात एकूण ९३ दुरुस्त्या झाल्या आहेत. सर्वात पहिली दुरुस्ती संविधान अमलात आल्याच्या केवळ दुस-याच वर्षी १९५१ साली झाली होती.
भारतीय संविधान दुरुस्तीचे विधेयक (बिल) केवळ संसदेच्या कोणत्याही सभागृहात मांडता येते; परंतु राज्य विधानसभेत मांडता येत नाही. केंद्र सरकार वा कोणीही खासदार हा प्रस्ताव मांडू शकतो. जर प्रस्ताव सरकारने मांडला तर तो सरकारी आणि जर वैयक्तिकरीत्या खासदाराने मांडल्यास ते खाजगी विधेयक असते.
भारतीय संविधानाचा कोणताही भाग एकाच पद्धतीद्वारे बदलला जाऊ शकत नाही. त्या त्या परिच्छेदाच्या महत्वानुसार विभिन्न पद्धतींचे अनुशीलन होते.

साल	दुरुस्ती क्रमांक	ला लागू झाली	ठळक बदल
जून, १९५१	१ली दुरुस्ती	जून १८ १९५१	भूसम्पत्तिविषयक राज्य विधानसभांच्या कायद्यास वैधता दिली गेली.
१९५२	२री दुरुस्ती	मे १ १९५३	संसदेत राज्यांच्या प्रतिनिधीत्वाविषयी बदल लागू
१९५४	३री दुरुस्ती	फेब्रुवारी २२ १९५५	राज्य, केंद्र व जोडसूचीत दुरुस्ती.
१९५५	४थी दुरुस्ती	एप्रिल २७ १९५५	जमिन अधिग्रहणाबाबत नुकसानभरपाई न्यायालयांच्या परिघाबाहेर
१९५५	५वी दुरुस्ती	२४ डिसेम्वर १९५५	राज्य पुनर्गठनाविषयी राज्यांची मतमतांतरे जाणून घेण्यासाठीची समयसीमा निर्धारित केली गेली.
१९५६	६वी दुरुस्ती	सप्टेंबर ११ १९५६	व्यापारी मालांवरच्या करांमध्ये बदल घडवणारी संविधानाच्या कलम २६९ व २८६ क्रं ची दुरुस्ती.
१९५६	७वी दुरुस्ती	नोव्हेंबर १ १९५६	राज्य पुनरचनेचा विषयीचा सरकारी निर्णय लागू.
१९५९	८वी दुरुस्ती	जानेवारी ५ १९६०	अनुसूचित जाती व जमाती; अँग्लो-इन्डियन समाजासाठीची आरक्षण व्यवस्थेची मर्यादा १० वर्षांऐवजी २० वर्षे केली.
१९६०	९वी दुरुस्ती	डिसेंबर २८ १९६०	शेतीघरे हस्तान्तरांविषयीचा भारत-पाकिस्तान करार अमलात आणण्यासाठीची दुरुस्ती.
१९६१	१०वी दुरुस्ती	ऑगस्ट ११ १९६१	पूर्वीच्या पोर्तुगिज वसाहती असलेल्या दादरा, नगर व हवेली यांना केंद्रशासित प्रदेशाचा दर्जा
१९६१	११वी दुरुस्ती	डिसेंबर १९ १९६१	राष्ट्रपती व उपराष्ट्रपती यांच्या निवडणूकीतील वैधतेसाठी निवडणूक प्रक्रिया संदेहरहित होण्यासाठीची दुरुस्ती.
१९६१	१२वी दुरुस्ती	डिसेंबर २० १९६१	२४० क्रं कलमात व पहिल्या परिशिष्टात दुरूस्ती करून गोवा, दमन व दीव यांना केंद्रशासित प्रदेशाचा दर्जा.
१९६२	१३वी दुरुस्ती	डिसेंबर १ १९६३	नागालँडच्या प्रशासन व्यवस्थेत राज्यपालांना विशेष आधिकार देण्यात आले.
१९६२	१४वी दुरुस्ती	डिसेंबर २८ १९६२	फ्रान्सच्या ताब्यातून भारतात विलिन झालेल्या पाँडिचेरीस केंद्रशासित प्रदेशाचा दर्जा.
१९६३	१५वी दुरुस्ती	ऑक्टोबर ५ १९६३	संविधानाच्या १२४, १२८, २१७, २२२, २२५-क, २२६, २९७ व ३११ कलमांमध्ये दुरुस्ती.
१९६३	१६वी दुरुस्ती	ऑक्टोबर ५ १९६३	संविधानाच्या १९ नं कलमात ‘भारताचे सार्वभौमत्व व अखण्डतेसाठी’ पुरेसे आधिकार उपलब्ध केले गेले. याशिवाय ८४ व १७३ नं कलमात दुरुस्ती करून राज्य विधानसभा व संसदीय उमेदवारांस भारताचे सार्वभौमत्व व अखण्डता रक्षणाची शपथ सक्तीची केली गेली.
इ.स. १९६४	१७वी दुरुस्ती	जून २० इ.स. १९६४	संपत्तीच्या आधिकाराविषयीच्या दुरूस्त्या
१९६६	१८वी दुरुस्ती	२७ अगस्ट १९६६	केंद्रशासित प्रदेशांची नावे व सीमा बदलण्याचे आधिकार संसदेस दिले गेले.
१९६६	१९वी दुरुस्ती	डिसेंबर ११ १९६६	निवडणूक लवादाऐवजी उच्च न्यायालयास संसद वा राज्य विधानसभांविषयीच्या याचिका दाखल करून घेण्याचे आधिकार दिले गेले.
१९६६	२०वी दुरुस्ती	डिसेंबर २२ १९६६	जिल्हा शासंकांच्या निर्णयास वैधता दिली गेली.
इ.स. १९६७	२१वी दुरुस्ती	एप्रिल १० इ.स. १९६७	सिंधी भाषेस सहाव्या परिशिष्टाद्वारे आधिकृत भाषेचा दर्जा.
इ.स. १९६९	२२वी दुरुस्ती	सप्टेंबर २५ इ.स. १९६९	आसामची पुनररचना
इ.स. १९७०	२३वी दुरुस्ती	जानेवारी २३ इ.स. १९७०	लोकसभा व राज्य विधानसभेत अनुसूचित जातीजमाती व अँग्लो-इन्डियन समाजासाठीची आरक्षण व्यवस्थेची मर्यादा इ.स. १९७९ सालच्या जानेवारी महिन्यापर्यंत वाढवली.
इ.स. १९७१	२४वी दुरुस्ती	नोव्हेंबर ५ इ.स. १९७१
इ.स. १९७१	२५वी दुरुस्ती	एप्रिल २० इ.स. १९७२
इ.स. १९७१	२६वी दुरुस्ती	डिसेंबर २८ इ.स. १९७१
इ.स. १९७१	२७वी दुरुस्ती	फेब्रुवारी १५ इ.स. १९७२
इ.स. १९७१	२८वी दुरुस्ती	ऑगस्ट २९ इ.स. १९७२	भारतीय सनदी सेवांतर्गत नियुक्त कर्मचा-यांच्या विशेष सोईसुविधा रद्द
इ.स. १९७२	२९वी दुरुस्ती	जून ९ इ.स. १९७२	केरळ राज्याच्या जमिनसुधारणा नवव्या परिशिष्टात समाविष्ट.
इ.स. १९७२	३०वी दुरुस्ती	फेब्रुवारी २७ इ.स. १९७३
इ.स. १९७३	३१वी दुरुस्ती	ऑक्टोबर १७ इ.स. १९७३	लोकसभा सदस्यसंख्या ५२५ पासून वाढवून ५४५ केली गेली.
इ.स. १९७४	३२वी दुरुस्ती	जुलै १ इ.स. १९७४	आंध्र प्रदेश राज्यासाठी विशेष सांविधानिक व्यवस्था.
इ.स. १९७४	३३वी दुरुस्ती	मे १९ इ.स. १९७४
इ.स. १९७४	३४वी दुरुस्ती	सप्टेंबर ७ इ.स. १९७४
इ.स. १९७४	३५वी दुरुस्ती	मार्च १ इ.स. १९७५	सिक्किम भारताचे सहयोगी राज्य
इ.स. १९७५	३६वी दुरुस्ती	एप्रिल २६ इ.स. १९७५	सिक्किम राज्यास पूर्णराज्याचा दर्जा
इ.स. १९७५	३७वी दुरुस्ती	मे ३ इ.स. १९७५
इ.स. १९७५	३८वी दुरुस्ती	१ अगस्ट इ.स. १९७५
इ.स. १९७५	३९वी दुरुस्ती	१० अगस्ट इ.स. १९७५
इ.स. १९७६	४०वी दुरुस्ती	मे २७ इ.स. १९७६
इ.स. १९७६	४१वी दुरुस्ती	सप्टेंबर ७ इ.स. १९७६
इ.स. १९७६	४२वी दुरुस्ती वा छोटे संविधान	जानेवारी ३ इ.स. १९७७, एप्रिल १ इ.स. १९७७
इ.स. १९७७	४३वी दुरुस्ती	एप्रिल १३ इ.स. १९७८
इ.स. १९७८	४४वी दुरुस्ती	जून २० इ.स. १९७९, १अगस्ट इ.स. १९७९, सप्टेंबर ६ इ.स. १९७९
इ.स. १९८०	४५वी दुरुस्ती	जानेवारी २५ इ.स. १९८०
इ.स. १९८३	४६वी दुरुस्ती	फेब्रुवारी २ इ.स. १९८३
इ.स. १९८३	४७वी दुरुस्ती	२६ अगस्ट इ.स. १९८४
इ.स. १९८४	४८वी दुरुस्ती	एप्रिल १ इ.स. १९८५
इ.स. १९८४	४९वी दुरुस्ती	सप्टेंबर ११ इ.स. १९८४
इ.स. १९८४	५०वी दुरुस्ती	सप्टेंबर ११ इ.स. १९८४
इ.स. १९८४	५१वी दुरुस्ती	जून १६ इ.स. १९८६
इ.स. १९८५	५२वी दुरुस्ती	मार्च १ इ.स. १९८५
ऑगस्ट, इ.स. १९८६	५३वी दुरुस्ती	फेब्रुवारी २० इ.स. १९८७
इ.स. १९८६	५४वी दुरुस्ती	एप्रिल १ इ.स. १९८६
डिसेम्वर, इ.स. १९८६	५५वी दुरुस्ती	फेब्रुवारी २० इ.स. १९८७
इ.स. १९८६	५६वी दुरुस्ती	मे ३० इ.स. १९८७
इ.स. १९८७	५७वी दुरुस्ती	सप्टेंबर २१ इ.स. १९८७
इ.स. १९८७	५८वी दुरुस्ती	डिसेंबर ९ इ.स. १९८७
इ.स. १९८८	५९वी दुरुस्ती	मार्च ३० इ.स. १९८८
इ.स. १९८८	६०वी दुरुस्ती	डिसेंबर २० इ.स. १९८८
इ.स. १९८८	६१वी दुरुस्ती	मार्च २८ इ.स. १९८९
इ.स. १९८९	६२वी दुरुस्ती	डिसेंबर २० इ.स. १९८९
इ.स. १९८९	६३वी दुरुस्ती	जानेवारी ६ १९९०
१९९०	६४वी दुरुस्ती	एप्रिल १६ १९९०
१९९०	६५वी दुरुस्ती	मार्च १२ इ.स. १९९२
१९९०	६६वी दुरुस्ती	जून ७ १९९०
१९९०	६७वी दुरुस्ती	ऑक्टोबर ४ १९९०
इ.स. १९९१	६८वी दुरुस्ती	मार्च १२ इ.स. १९९१
इ.स. १९९१	६९वी दुरुस्ती	फेब्रुवारी १ इ.स. १९९२
इ.स. १९९२	७०वी दुरुस्ती	डिसेंबर २१ इ.स. १९९१
इ.स. १९९२	७१वी दुरुस्ती	३१ अगस्ट इ.स. १९९२
इ.स. १९९२	७२वी दुरुस्ती	डिसेंबर ५ इ.स. १९९२
इ.स. १९९२	७३वी दुरुस्ती	एप्रिल २४ इ.स. १९९४
इ.स. १९९२	७४वी दुरुस्ती	जून १ १९९३
इ.स. १९९४	७५वी दुरुस्ती	मे १५ इ.स. १९९४
इ.स. १९९४	७६वी दुरुस्ती	ऑगस्ट ३१ इ.स. १९९४
इ.स. १९९४	७७वी दुरुस्ती	जून १७ १९९५
१९९५	७८वी दुरुस्ती	ऑगस्ट ३० १९९५
इ.स. २०००	७९वी दुरुस्ती	जानेवारी २५ इ.स. २०००
इ.स. २०००	८०वी दुरुस्ती	जून ९ इ.स. २०००
इ.स. २०००	८१वी दुरुस्ती	जून ९ इ.स. २०००
इ.स. २०००	८२वी दुरुस्ती	सप्टेंबर ८ इ.स. २०००
इ.स. २०००	८३ वी दुरुस्ती	सप्टेंबर ८ इ.स. २०००
इ.स. २००१	८४वी दुरुस्ती	फेब्रुवारी २१ २००२
इ.स. २००१	८५वी दुरुस्ती	जानेवारी ४ २००२
२००२	८६वी दुरुस्ती	डिसेंबर १२ २००२
इ.स. २००३	८७वी दुरुस्ती	जून २२ इ.स. २००३
इ.स. २००३	८८वी दुरुस्ती	जानेवारी १५ २००४
इ.स. २००३	८९वी दुरुस्ती	सप्टेंबर २८ इ.स. २००३
इ.स. २००३	९०वी दुरुस्ती	सप्टेंबर २८ इ.स. २००३
इ.स. २००३	९१वी दुरुस्ती	जानेवारी १ २००४
इ.स. २००३	९२वी दुरुस्ती	जानेवारी ७ २००४
२००५	९३वी दुरुस्ती	जानेवारी २० इ.स. २००६
२००६	९४वी दुरुस्ती	जुन १२ इ.स. २००६
२००९	९५वी दुरुस्ती	जानेवारी २५ इ.स. २०१०
२०११	९६वी दुरुस्ती	सप्टेंबर २३ इ.स. २०११
२०११	९६वी दुरुस्ती	जानेवारी १२ इ.स. २०१२